Οι πυρκαγιές αποτελούν μία σημαντική διαδικασία που επηρεάζει την επιφάνεια της γης και της ατμόσφαιρας της εδώ και 350 εκατομμύρια χρόνια, και ο άνθρωπος συνυπάρχει με τη φωτιά από τις απαρχές της ύπαρξής του. Παρά το γεγονός ότι οι πυρκαγιές (δασικές ή αστικές) δεν αποτελούν την κύρια αιτία ανθρώπινων απωλειών και περιουσιών από φυσικές καταστροφές (αφού οι πλημμύρες και οι σεισμοί μονοπωλούν τις θλιβερές στατιστικές), είναι το μοναδικό φυσικό φαινόμενο που μπορεί να αντιμετωπιστεί με τεχνικά μέσα και εκπαίδευση ώστε να σταματήσει έγκαιρα προτού λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Επιπρόσθετα οι πυρκαγιές προκαλούν το ενδιαφέρον λόγου του “ασύμμετρου” χαρακτήρα των καταστροφών που προκαλούν οι οποίες δεν αφήνουν κανένα περιθώριο διάσωσης σε οποιοδήποτε αντικείμενο έχει καεί σε αντίθεση με άλλες φυσικές καταστροφές. Το πρόσφατο παράδειγμα του Εθνικού Μουσείου της Βραζιλίας όπου χάθηκαν ολοκληρωτικά χιλιάδες χρόνια ιστορίας σε ένα βράδυ είναι χαρακτηριστικό. Επίσης οι φωτιές μπορούν να δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα σε εγκαταστάσεις στρατηγικής σημασίας (σταθμούς διανομής ρεύματος, διυλιστήρια, αποθήκες πυρομαχικών, πλοία, εργοστάσια χημικών ή μετάλλων) των οποίων τα υλικά είναι κατά κανόνα εύφλεκτα, το αποτέλεσμα μιας πιθανής καταστροφής ανυπολόγιστο και η καθεμία πυρκαγιά από αυτές θέλει ξεχωριστή αντιμετώπιση και τεχνογνωσία ενώ λόγω της σπανιότητάς τους η εκπαίδευση ακόμα και των επαγγελματιών πυροσβεστών είναι ελλιπής.
Παγκοσμίως οι πυρκαγιές βρίσκονται στο επίκεντρο την προσοχής (ιδιαίτερα στον “ανεπτυγμένο” κόσμο) και πολλές επιστημονικές συζητήσεις πραγματοποιούνται στο κατά πόσον η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τον αριθμό και την ένταση των πυρκαγιών χρόνο με το χρόνο χωρίς τα συμπεράσματα να είναι ακόμα σαφή. Γεγονός παραμένει πάντως, ότι διαρκώς δαπανώνται ολοένα και αυξανόμενα ποσά στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί το οικονομικό και ανθρώπινο κόστος.
Λόγω του μεσογειακού της κλίματος, η χώρα μας κάθε χρόνο πλήττεται ιδιαίτερα από τις πυρκαγιές. Μόνο το 2017 είχαμε 10.357 δασικές πυρκαγιές, ενώ από το 2000 έως το 2015 έχουμε σταθερά πάνω από 6000 ετησίως. Από αυτές, έχουν χαθεί δεκάδες άτομα και εκατομμύρια στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων. Επιπλέον, οι αστικές πυρκαγιές είναι ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας κινδύνου αφού το 2017 μόνο στην Ελλάδα καταγράφηκαν 17.438 συμβάντα με 44 νεκρούς και 41 τραυματίες.
Σύνολο πυρκαγιών σε στρέμματα ανά έτος (περίοδος 2000-2015).
Σε ερευνητικό επίπεδο γίνεται παγκοσμίως προσπάθεια ώστε σε κάθε μορφή εκπαίδευσης, τόσο οι εκπαιδευτές όσο και εκπαιδευόμενοι να ανακαλύπτουν νέους τρόπους αλληλεπίδρασης μεταξύ τους καθώς και με το περιβάλλον εκπαίδευσης. Αυτή η αλληλεπίδραση μπορεί να παρασχεθεί πια μέσα από μεταμορφωτικές εμπειρίες και μέσα από ένα ευρύ φάσμα διαδραστικών πόρων και να οδηγήσει τόσο σε ταχύτερη, όσο και σε βελτιωμένη απόκτηση δεξιοτήτων.
Προκειμένου να καλυφθεί η ανάγκη αυτή, η αναπτύχθηκε η τεχνολογία των εξομοιωτών ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, αλλά πλέον έχει κορυφωθεί στις μέρες μας. Εδώ, η “κλασική” μέθοδος εξομοίωσης είναι η καταστολή μίας φυσικής φωτιάς σε ελεγχόμενο περιβάλλον, η οποία παρουσιάζει πολλούς κινδύνους και απευθύνεται μόνο σε άτομα με επαρκή εκπαίδευση. Στο χώρο των ψηφιακών εξομοιωτών πυρκαγιάς το state of the art έχει παραμείνει σε τεχνικές και τεχνολογίες του 1980 που βασίζονται στη “συρραφή” μικρών video clips που παρουσιάζουν μια φωτιά και ανάλογα με την αντίδραση του εκπαιδευόμενου σβήνει η ανάβει περισσότερο, παρέχοντας μία οριακής εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας εμπειρία.
Εξομοιωτής πυρκαγιάς παλαιάς τεχνολογίας χαμηλής εμβύθισης
H εικονική πραγματικότητα είναι τεχνολογία αιχμής για τα περιβάλλοντα προσομοίωσης αφού:
- Η (χωρική) εμβύθιση στο περιβάλλον (spatial immersion), δημιουργεί στο χρήστη την αίσθηση ότι βρίσκεται αυτοπροσώπως στον τρισδιάστατο εικονικό χώρο,
- Η αλληλεπίδραση (interaction), υποδηλώνει ότι τα αντικείμενα του εικονικού κόσμου αντιδρούν στις ενέργειες του χρήστη και μπορεί να έχουν επίδραση πάνω του,
• Η φαντασία (imagination), η ικανότητα δηλαδή του ανθρώπινου μυαλού να συνθέτει νοητικές εικόνες καταστάσεων που δεν υφίστανται στην πραγματικότητα, εκφράζει συγκεκριμένες επιθυμίες ή στόχους του υποκειμένου.
Έτσι, είναι πλέον εφικτό να αναπτυχθούν πλατφόρμες εκπαίδευσης μέσω των οποίων ο εκπαιδευόμενος αποκτά την αίσθηση παρουσίας του σε αντίστοιχο πραγματικό περιβάλλον, και να αποκομίσει εμπειρίες που τον βοηθούν να κατανοήσει καλύτερα το αντικείμενο εκπαίδευσης και τις σχετικές καταστάσεις